Mạng xã hội là một “dòng chảy thông tin” len lỏi đến mọi ngóc ngách trong thế giới phẳng. Bên cạnh những thông tin bổ ích có giá trị đối với xã hội thì còn vô số thông tin, hình ảnh giả, sai sự thật. Và đôi lúc chỉ một tin tức chưa được kiểm chứng trên thế giới ảo bởi sự vô tình hay thậm chí cố ý của một số người dùng mạng xã hội đã làm lây lan “vi rút độc hại”, gây nhiều hậu quả nghiêm trọng. Tùy theo nội dung, tính chất, mức độ nguy hiểm và hậu quả nghiêm trọng mà hành vi đăng tin giả, tin sai sự thật có thể bị xử phạt hành chính hoặc phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, dù đã bị xử lý, nhưng những hành vi tung tin giả, tin sai sự thật vì nhiều mục đích khác nhau vẫn xuất hiện và để lại những hậu quả rất nghiêm trọng đó là sự hoang mang trong nhân dân, những tác động tiêu cực đến đời sống xã hội.
Sự vô tình hay cố ý phát tán tin giả trên mạng xã hội có thể được xác định bởi các nguyên nhân: Một là, trình độ nhận thức hạn chế, tung tin cho vui, không nghĩ đến hậu quả; Hai là, thích câu like, câu view, thu hút sự chú ý; Ba là, tung tin giả có chủ đích nhằm gây mất an ninh trật tự, kích động người dân chống Nhà nước, chống phá cách mạng nước ta. Các đối tượng đã lợi dụng tâm lý hiếu kỳ thích chú ý những thông tin giật gân tiêu cực của đám đông, lợi dụng sự lo lắng, bất an và cả lòng trắc ẩn của cộng đồng để tung tin giả, tin sai sự thật với nhiều thủ đoạn tinh vi như: (1) Nắm bắt các “vấn đề thu hút sự quan tâm của xã hội” để tạo thông tin giả mạo, sai sự thật, đánh lừa dư luận; (2) Thông qua các hội nhóm liên tục chia sẻ hoặc kết nối người tham gia để dẫn dắt dư luận bằng những tin giả, sai sự thật hoặc đưa ra những bình luận phụ họa thu hút sự quan tâm của cộng đồng mạng; (3) Cắt ghép tin, hình ảnh để lồng ghép những tin giả, tin sai sự thật với bản chất và nội dung ban đầu; (4) Xây dựng fanpage giả mạo các cơ quan Nhà nước hoặc giả mạo, chỉnh sửa, cắt ghép nội dung phát ngôn của các đồng chí Lãnh đạo, Đảng, Nhà nước, bộ ngành để đăng tải các bài viết, thông tin không kiểm chứng, gây hoang mang, xáo trộn, ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội của người dân.
Tin giả, tin sai sự thật không chỉ bắt nguồn từ những câu chuyện về trình độ nhận thức hạn chế, thích sự nổi tiếng hay để giật tít, câu like, câu view mà trong đó còn là âm mưu phá hoại từ các đối tượng cơ hội chính trị, các tổ chức khủng bố hoặc các trang tin tức, tài khoản mạng xã hội thiếu thiện chí với Việt Nam. Tại Bình Thuận, theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2022, Công an tỉnh đã xác minh làm việc với hàng chục trường hợp đưa tin giả, tin sai sự thật; qua đó răn đe và yêu cầu cam kết gỡ bỏ và không tái phạm 08 trường hợp; xử phạt vi phạm hành chính 03 trường hợp và xử lý hình sự 02 trường hợp. Vấn nạn tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội tại địa phương đã và đang gây ra những hệ lụy khó lường đối với dư luận xã hội và trật tự an toàn xã hội.
Một số "tin giả", "tin sai sự thật" đã được Trung tâm xử lý tin giả Việt Nam (VAFC)
dán nhãn và công bố. Nguồn: Trung tâm xử lý tin giả Việt Nam
Vì vậy, trước sự phát triển nhanh chóng của mạng xã hội, bên cạnh sự vào cuộc của các cơ quan chức năng với những biện pháp quyết liệt, mỗi người dùng mạng xã hội phải nêu cao tinh thần cảnh giác, kỹ năng nhận biết tin giả, tin sai sự thật cũng như những âm mưu xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch, thiết lập vùng xanh trên không gian mạng. Cụ thể: (1) Khi tiếp nhận thông tin cần tỉnh táo sàng lọc, kiểm chứng cơ sở thông tin và kiểm tra tác giả, kiên nhẫn đọc kỹ nội dung; (2) Lựa chọn đăng tải, chia sẻ thông tin từ các trang mạng xã hội chính thống; không tham gia đăng tải bình luận thông tin sai sự thật, tin chưa xác định tính chính xác gắn với tích cực chia sẻ, lan tỏa những câu chuyện đẹp, thông tin tích cực, nhân văn trong cuộc sống; (3) Khi phát hiện các tin giả, sai sự thật hoặc các trang giả mạo cần kịp thời báo cáo, phản ánh với cơ quan chức năng để vô hiệu hóa các nguồn phát tán tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội.
Môi trường mạng là một thế giới mở, một tin giả, tin sai sự thật nhưng hậu quả, hệ lụy gây ra là thật và phạm vi ảnh hưởng vô cùng rộng lớn. Hãy trở thành một người dùng mạng xã hội thông thái, có “sức đề kháng” với những thông tin giả, tin sai sự thật, xấu, độc đang ngày ngày, hàng giờ len lỏi trên mạng xã hội.
Thu Hà