Lịch sử phát triển

Quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng Công an nhân dân

Các tổ chức tiền thân của CAND Việt Nam Các tổ chức tiền thân của Công an nhân dân Việt Nam Ngay từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh luôn quan tâm xây dựng, củng cố, phát triển các công cụ bạo lực cách mạng để trấn áp các thế lực phản cách mạng và tội phạm, bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trong cao trào cách mạng 1930 - 1931, đỉnh cao là Xô viết Nghệ - Tĩnh đã xuất hiện các tổ chức mang tính vũ trang đầu tiên đó là Xích vệ đội (tức Đội tự vệ đỏ) làm nhiệm vụ bảo vệ chính quyền Xô viết và phong trào cách mạng của quần chúng, bảo vệ cán bộ Đảng; chống địch khủng bố trắng, trấn áp, trừng trị bọn phản động, Việt gian, cường hào gian ác, giữ gìn trật tự, trị an trong các làng, xã. Trong thời kỳ vận động giải phóng dân tộc 1939 - 1945, Đảng chủ trương xây dựng nhiều hình thức, phương thức hoạt động tự vệ phong phú, đa dạng, như: Đội hộ lương, diệt ác, Đội trừ gian, Ban công tác đội bảo vệ An toàn khu, Đội Danh dự Việt Minh ở Hà Nội, Đội tự vệ sắt ở Nam Trung Bộ, Tự vệ Ca Đa ở Tây Nguyên… Ngày 15/5/1945, Xứ ủy Bắc Kỳ thành lập “Đội danh dự trừ gian” sau đổi là “Đội danh dự Việt Minh”; biên chế thành nhiều nhóm hoạt động ở các thành phố lớn làm nhiệm vụ nắm tình hình, tổ chức trừ diệt mật thám, Việt gian tay sai đắc lực của Nhật - Pháp. Đây chính là các tổ chức tiền thân của Công an nhân dân Việt Nam. Công an nhân dân Việt Nam ra đời Công an nhân dân Việt Nam ra đời Ngày 19/8/1945, Cách mạng Tháng Tám thành công ở Hà Nội. Cùng với việc đập tan các cơ quan đàn áp của địch và thiết lập chính quyền cách mạng, Công an nhân dân Việt Nam ra đời. Tên gọi của những tổ chức Công an Việt Nam đầu tiên ở 3 miền là: Sở Liêm phóng Bắc Bộ, Sở Trinh sát Trung Bộ và Quốc gia tự vệ Cuộc Nam Bộ. Tuy tên gọi ban đầu có khác nhau, nhưng đây là những lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ trấn áp các tổ chức phản cách mạng, phản động, giữ gìn trật tự an ninh xã hội, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ nhân dân. Tiếp đó, ngày 21/2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 23/SL thống nhất các lực lượng Liêm phóng, Cảnh sát, Trinh sát, Quốc gia tự vệ cuộc trong toàn quốc thành "Việt Nam Công an Vụ" nằm trong Bộ Nội vụ và cử đồng chí Lê Giản làm Giám đốc Nha Công an Việt Nam. Ngày 18/4/1946, Bộ Nội vụ ra Nghị định số 121-NgĐ về tổ chức Việt Nam Công an Vụ, quy định tổ chức bộ máy của Công an có 3 cấp: Công an Việt Nam, Công an kỳ và Công an tỉnh. Giai đoạn 1946 - 1954 Công an nhân dân trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược Ngay sau khi ra đời, Công an Việt Nam đã bước ngay vào trận chiến đấu quyết liệt, một mất một còn với các kẻ thù giai cấp và kẻ thù dân tộc. Tổ chức các cuộc trấn áp các tổ chức phản cách mạng, phản động và bọn tội phạm hình sự, trực tiếp làm nhiệm vụ bảo vệ chính quyền cách mạng vừa thành lập ở cả 3 miền Bắc - Trung - Nam. Tiêu biểu là thắng lợi của Công an Việt Nam trong vụ án số 7 phố Ôn Như Hầu, kịp thời trấn áp, khám phá thành công và đưa ra ánh sáng âm mưu nham hiểm của bọn phản động Quốc dân đảng câu kết với thực dân Pháp hòng lật đổ chính quyền cách mạng non trẻ dự định vào ngày 14/7/1946. Tiếp tục phát huy sự mưu trí, sáng tạo, dũng cảm, ý chí tự lực, tự cường trong những ngày đầu mới thành lập, lực lượng CAND trong thời kỳ chống Pháp đã lập nên nhiều chiến công xuất sắc trên mặt trận chiến đấu thầm lặng. Điển hình là chiến công của tổ điệp báo A13 đánh đắm Thông báo hạm A-mi-ô Đanh-vin, tiêu diệt hơn 200 sĩ quan Pháp, làm thất bại kế hoạch thâm hiểm của Pháp hòng lôi kéo, gây dựng lực lượng, xây dựng cơ sở chống phá cuộc kháng chiến của ta từ trong lòng hậu phương. Ở vùng địch hậu, cuộc chiến đấu của CAND không kém phần quyết liệt, những chiến công diệt tề, trừ gian ngay trong lòng địch đã góp phần làm tan rã bộ máy của ngụy quyền tay sai, làm thất bại chính sách “dùng người Việt trị người Việt” của thực dân Pháp, trong đó phải kể đến gương chiến đấu hy sinh của Bùi Thị Cúc, Võ Thị Sáu, Nguyễn Thị Lợi. Đặc biệt, lực lượng CAND đã góp phần tích cực cùng toàn Đảng, toàn dân làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đến thắng lợi hoàn toàn. Giai đoạn 1954 - 1975 Công an nhân dân trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước Sau năm 1954, đất nước ta tạm thời bị chia cắt làm hai miền với hai nhiệm vụ chiến lược khác nhau. Lực lượng CAND đã chủ động tích cực trên các mặt công tác và chiến đấu lập nên những chiến công xuất sắc trên cả chiến trường miền Nam và bảo vệ hậu phương miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Tại miền Bắc, lực lượng CAND đã vận dụng nhiều hình thức, biện pháp đấu tranh phong phú, phát động rộng rãi, mạnh mẽ phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc; phòng ngừa, phát hiện và dập tắt kịp thời các tổ chức gián điệp cài lại, phát hiện, bắt giữ hàng trăm toán gồm hàng ngàn tên gián điệp biệt kích và trấn áp kịp thời các tổ chức phản động nhen nhóm; làm thất bại chiến tranh tâm lý, chiến tranh phá hoại của địch; tích cực bảo vệ nội bộ, bảo vệ quốc phòng, bảo vệ lực lượng vũ trang, bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa; chủ động phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm và tệ nạn xã hội; đồng thời huy động lực lượng sẵn sàng chi viện cho lực lượng An ninh miền Nam. Trên chiến trường miền Nam, được sự chi viện từ hậu phương lớn miền Bắc, lực lượng An ninh miền Nam đã phát triển thành hệ thống từ Trung ương Cục đến khu, tỉnh, các huyện và xã. Trong quá trình chiến đấu các lực lượng An ninh miền Nam đã phát huy cao độ tinh thần chủ động, tích cực, tự chủ, tự cường dựa chắc vào quần chúng nhân dân, phối hợp chặt chẽ với phong trào quần chúng và các lực lượng vũ trang cách mạng miền Nam liên tục tiến công địch trên khắp các mặt trận cả vùng rừng núi, nông thôn và đô thị; tổ chức diệt ác, phá kìm, phá các khu dồn dân, lập ấp chiến lược, đập tan các kế hoạch lập ấp chiến lược, càn quét “tìm diệt, bình định” của địch; lần lượt làm thất bại các chương trình, kế hoạch tình báo, gián điệp thâm hiểm của Mỹ - ngụy, điển hình như: các kế hoạch “Chiêu hồi”, “Phượng Hoàng”, “Thiên Nga”, “Hải Yến”… Đặc biệt, lực lượng An ninh miền Nam cùng quân và dân miền Nam đồng loạt tiến công và đánh thắng địch trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968, cuộc tiến công chiến lược năm 1972 và đỉnh cao là Đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Giai đoạn 1975 - Nay Công an nhân dân khôi phục, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Sau ngày 30/4/1975, đất nước được thống nhất cùng đi lên CNXH, lực lượng CAND cả nước thống nhất và tiếp tục bước vào trận chiến đấu mới, không kém phần gian khổ, hy sinh và đầy khó khăn, phức tạp. Phát huy truyền thống vẻ vang, và để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, CAND đã nhanh chóng thống nhất về tổ chức, tăng cường biên chế và củng cố về mọi mặt, triển khai đồng bộ, toàn diện các mặt công tác công an trong phạm vi cả nước, thực hiện nhiệm vụ chính trị mới do Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tập trung, thống nhất của Đảng, phối hợp chặt chẽ với Quân đội nhân dân và các cấp, các ngành, lực lượng CAND đã tích cực tham gia xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng ở vùng mới giải phóng, tổ chức quản lý, cải tạo binh lính, nhân viên của chế độ cũ, truy quét tàn quân địch; chủ động đấu tranh bóc gỡ mạng lưới gián điệp, tình báo của đế quốc Mỹ và tay sai cài lại theo kế hoạch hậu chiến; bắt gọn hàng trăm toán gián điệp, biệt kích của các thế lực thù địch từ bên ngoài xâm nhập vào Việt Nam; đập tan âm mưu và hoạt động của bọn phản động lưu vong xâm nhập móc nối với bọn phản động trong nước âm mưu gây bạo loạn, lật đổ chính quyền. Chiến công điển hình, có ý nghĩa chính trị - xã hội rất to lớn của lực lượng CAND thời kỳ này là thành công của chuyên án KHCM 12, đập tan hoàn toàn âm mưu và hoạt động của tổ chức phản cách mạng “Mặt trận thống nhất các lực lượng yêu nước giải phóng Việt Nam” do Lê Quốc Túy và Mai Văn Hạnh cầm đầu, được các thế lực thù địch, phản động quốc tế hỗ trợ và tiếp sức hòng lật đổ chính quyền nhân dân. Từ năm 1986 đến nay, đất nước ta tiến hành công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch ráo riết thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn, lật đổ nhằm phủ định sự lãnh đạo của Đảng, xóa bỏ chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; triệt để lợi dụng các vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền” để kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng CAND đã chủ động nắm chắc tình hình, kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội, giữ vững ổn định chính trị. Lực lượng CAND chủ động tham mưu với Đảng, Nhà nước và cấp ủy, chính quyền các cấp triển khai thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng về công tác công an trong tình hình mới; tổ chức thực hiện có hiệu quả “Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia”, “Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm”; “Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm ma túy”… đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Lực lượng CAND tham mưu đề xuất và trực tiếp giải quyết nhiều vụ, việc phức tạp liên quan đến vấn đề tôn giáo, dân tộc, an ninh kinh tế, an ninh nông thôn, an ninh văn hóa - tư tưởng; phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng nghiệp vụ, bảo vệ tuyệt đối an toàn các sự kiện chính trị, văn hóa, xã hội trọng đại của đất nước; chủ động phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm có tổ chức, tội phạm ma túy, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, các loại tệ nạn xã hội; giữ vững trật tự, an toàn giao thông, bảo đảm cuộc sống bình yên cho nhân dân. Trong quá trình chiến đấu, xây dựng và phát triển, lực lượng CAND luôn đồng hành cùng dân tộc, cùng đất nước và đã được tôi luyện, thử thách qua khói lửa ác liệt của các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ biên giới của Tổ quốc; tích lũy, đúc rút và hun đúc được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu, thể hiện ngày càng cao bản lĩnh chính trị, trí tuệ và trình độ nghiệp vụ trong cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế. Với những thành tích vẻ vang và chiến công to lớn, hơn 70 năm qua lực lượng CAND đã được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: 16 Huân chương Sao vàng; 100 Huân chương Hồ Chí Minh; 268 Huân chương Độc lập; 1.072 danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; hàng vạn Huân chương Quân công, Huân chương Chiến công, Huân chương Bảo vệ Tổ quốc các hạng và nhiều phần thưởng cao quý khác của Nhà nước và Chính phủ. Kế tục và phát huy những truyền thống tốt đẹp, ngày nay lực lượng CAND quyết tâm vượt qua mọi thử thách; luôn đoàn kết, phấn đấu khắc phục mọi khó khăn, kiên định con đường mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hành động chống phá của các thế lực thù địch, góp phần cùng toàn quân, toàn dân ta thực hiện thắng lợi 2 nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.