Trong những năm qua, tình hình hoạt động của các loại tội phạm, tệ nạn xã hội trên địa bàn có chiều hướng gia tăng, tính chất và mức độ của tội phạm ngày càng manh động với phương thức, thủ đoạn phạm tội tinh vi, xảo quyệt hơn, nhất là các vụ án hình sự nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến ma túy, giết người, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, buôn lậu, trộm cắp tài sản, cố ý thương tích, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ có chiều hướng gia tăng; trong khi đó, thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác quản lý giam giữ có nơi chưa đảm bảo, cán bộ làm công tác quản lý giam giữ vừa thiếu về số lượng, còn hạn chế về trình độ, năng lực, số chiến sỹ nghĩa vụ chưa được đào tạo cơ bản dẫn đến hiệu quả công tác tam giữ, tạm giam có mặt còn hạn chế.

Tình hình trên đặt ra thử thách rất lớn cho công tác quản lý giam giữ ở các cơ sở giam giữ trên địa bàn Bình Thuận, đòi hỏi công tác quản lý thi hành tạm giữ, tạm giam phải linh hoạt, sáng tạo, đúng quy định pháp luật. Mặc khác, những năm gần đây, tình hình dịch bệnh, nhất là dịch Covid-19 bùng phát, diễn biến phức tạp, có thời điểm xâm nhập vào các cơ sở giam giữ gây khó khăn rất lớn cho công tác quản lý giam giữ.

Để thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, những năm qua, Cơ quan quản lý tạm giữ, tạm giam Công an tỉnh Bình Thuận đã tập trung triển khai thực hiện đạt được những kết quả nổi bật sau:

1. Chủ động xây dựng các chương trình, kế hoạch, văn bản hướng dẫn, chỉ đạo và tổ chức nhiều đợt tập huấn các văn bản pháp luật liên quan đến công tác tạm giữ, tạm giam cho đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy, CBCS trực tiếp làm công tác giam giữ, tạm giam. Hằng năm, đã tổ chức phổ biến kịp thời các văn bản hướng dẫn mới về công tác tạm giữ, tạm giam. Qua đó, đã giúp cho lãnh đạo, chỉ huy và CBCS nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm, nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác tạm giữ, tạm giam để vận dụng thi hành đúng quy định, hạn chế sai phạm, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Định kỳ và đột xuất tăng cường tổ chức nhiều đợt kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong công tác thi hành tạm giữ, tạm giam tại các cơ sở giam giữ, chủ yếu tập trung kiểm tra việc thực hiện tiếp nhận, phân loại, tuần tra kiểm soát, thực hiện chế độ chính sách cho người bị tạm giữ tạm giam. Trong 05 năm qua, đã tổ chức trên 30 lượt kiểm tra, hướng dẫn chỉ đạo để kịp thời phát huy ưu điểm đạt được và chấn chỉnh khắc phục nhiều hạn chế, tồn tại trong công tác thi hành tạm giữ, tạm giam góp phần đảm bảo an ninh, an toàn cơ sở giam giữ. 

2. Trại tạm giam, các nhà tạm giữ đã xây dựng, ban hành và thực hiện nhiều phương án, chương trình, kế hoạch và lập hồ sơ quản lý người bị tạm giữ, tạm giam đúng quy định pháp luật, đảm bảo quyền con người, quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giữ, tạm giam. Hằng năm, các cơ sở giam giữ tiếp nhận trên 1.000 đối tượng, khi đưa người bị tạm giữ, tạm giam vào cơ sở giam giữ đều thực hiện đúng quy trình quy định pháp luật như: tổ chức kiểm tra thông tin, kiểm tra lệnh, quyết định của người có thẩm quyền, biên bản bắt; tổ chức khám sức khỏe, kiểm tra thân thể, đồ vật, tư trang; chụp ảnh, lập danh bản, chỉ bản, phổ biến, hướng dẫn, giải thích quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giữ, người bị tạm giam, nội quy cơ sở giam giữ; những trường hợp sắp hết hạn tạm giữ, tạm giam đều được trại tạm giam và các nhà tạm giữ thông báo bằng văn bản cho cơ quan đang thụ lý vụ án, không có trường hợp nào giam giữ quá hạn.

3. Các cơ sở giam giữ tổ chức thực hiện nghiêm công tác phân loại, bố trí giam giữ; tuần tra canh gác, kiểm tra, lục soát, giám sát buồng giam, thu giữ vật cấm; tăng cường kiểm tra, lục soát từng buồng giam và khu vực giam giữ để phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và kịp thời trấn áp mọi hành động gây rối, thông cung, tự tử, trốn khỏi nơi giam và các hành vi vi phạm nội quy, quy chế, bảo vệ an toàn trại tạm giam, nhà tạm giữ. Các cơ sở giam giữ phối hợp tốt với các cơ quan điều tra trong công tác điều tra hình sự, thường xuyên trao đổi thông tin giúp cơ quan điều tra tiến hành các biện pháp tố tụng được thuận lợi, nhanh chóng.

4. Chỉ đạo tăng cường triển khai thực hiện nhiều biện pháp nghiệp vụ, chủ động có kế hoạch phòng ngừa đấu tranh với các loại tội phạm bảo đảm trật tự, an toàn xã hội xung quanh khu vực trại tạm giam, nhà tạm giữ, phối hợp chặt chẽ với các địa phương làm tốt công tác quản lý đối tượng. Thông qua các công tác nghiệp vụ đã phát hiện và tổ chức ngăn chặn nhiều lượt người bị tạm giữ tạm giam vi phạm nội quy giam giữ chủ yếu là các hành vi đánh nhau, mang vật cấm vào buồng giam sử dụng trái phép, không tuân thủ mệnh lệnh của cán bộ gây mất trật tự buồng giam…

5. Việc thực hiện chế độ, chính sách cho cho người bị tạm giữ, tạm giam được quan tâm thực hiện theo đúng quy định pháp luật, nhất là chế độ ăn, ở, mặc, khám, chữa bệnh, gặp mặt thân nhân, nhận quà và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo. Công tác điều chuyển người bị tạm giữ, tạm giam được rà soát, kiểm tra thực hiện đúng quy định góp phần phục vụ hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử và giảm tải lưu lượng giam giữ tại các cơ sở giam giữ.

6. Tổ chức khảo sát thực trạng tổ chức biên chế lực lượng Cảnh sát quản lý giam giữ, thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp để kiến nghị, đề xuất hoàn thiện tổ chức bộ máy và cán bộ làm công tác thi hành tạm giữ tạm giam tại cơ sở góp phần nâng cao năng lực tổ chức thực hiện nghiêm công tác quản lý giam giữ tại các địa phương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý giam giữ đối với người bị tạm giữ, tạm giam vẫn còn một số hạn chế, tồn tại, khó khăn, vướng mắc như:

- Thủ tục tạm giữ, tạm giam vẫn còn nhiều trường hợp chưa kịp thời cập nhật đầy đủ tài liệu của cơ quan tiến hành tố tụng đối với người bị tạm giữ tạm giam như: thiếu biên bản giao nhận người, biên bản xác định tình trạng sức khoẻ ban đầu, danh chỉ bản… Nhiều trường hợp người bị tạm giữ, tạm giam khi bị bắt đưa vào cơ sở giam giữ còn trong tình trạng phê ma tuý, ngáo đá gây khó khăn cho quá trình thực hiện các trình tự thủ tục quy định pháp luật về tiếp nhận giam giữ. 

- Việc phân loại quản lý giam giữ vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập; việc trích xuất người tạm giữ, tạm giam ra khỏi nơi giam giữ có lúc chưa đảm bảo đúng thủ tục pháp luật.

- Việc thực hiện chế độ, chính sách cho người bị tạm giữ có lúc chưa kịp thời. Thực trạng cơ sở vật chất, khu giam, buồng giam có nơi chưa đáp ứng yêu cầu quản lý giam giữ; một số cơ sở giam giữ có nhiều hạng mục xuống cấp nghiêm trọng; buồng giam giữ không theo tiêu chuẩn thiết kế chung của Bộ Công an, không có bệ nằm cho người bị tạm giữ, tạm giam, tường, nền, trần, song sắt buồng giam giữ bị bong, tróc, hệ thống thoát nước, điện, đèn, thường xuyên hư hỏng; hệ thống kiểm soát an ninh (KSAN) chưa được đầu tư đồng bộ, một số nơi được đầu tư trang bị nhưng thường xuyên hư hỏng gây khó khăn cho công tác quản lý giám sát được chặt chẽ.

- Một số cơ sở giam giữ chưa tuân thủ nghiêm ngặt quy trình công tác quản lý giam giữ, công tác tuần tra, canh gác, kiểm soát còn sở hở, lõng lẻo nên tình trạng người bị tạm giữ, tạm giam vi phạm nội quy giam giữ, trốn, chết, tự sát, đánh nhau do nguyên nhân chủ quan còn xảy ra, có những vụ việc nghiêm trọng phải xem xét xử lý trách nhiệm hình sự đối với cán bộ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quản lý giam giữ. Công tác phối hợp với các cơ quan tố tụng trong việc trích xuất, áp giải người bị tạm giữ, tạm giam phục vụ công tác điều tra như thực nghiệm hiện trường, giám định… còn chưa chặt chẽ, còn xảy ra các trường hợp lợi dụng sơ hở của cán bộ dẫn giải để bỏ trốn gây khó khăn cho công tác điều tra.

- Biên chế cán bộ làm công tác quản lý giam giữ tuy được bổ sung tăng cường nhưng vẫn còn thiếu về số lượng, chưa đảm bảo về chất lượng, nhiều đồng chí đào tạo chưa đúng chuyên ngành nên công tác quản lý giáo dục người bị tạm giữ tạm giam cũng hạn chế; nhận thức của một số CBCS chưa đầy đủ đối với công tác này, còn biểu hiện xem nhẹ, chưa thấy hết tầm quan trọng của công tác quản lý giam giữ nên chưa thật sự quan tâm đúng mức, có lúc do áp lực công việc nên không an tâm công tác, thiếu ý thức tổ chức kỷ luật nên chất lượng công tác chưa cao. Một số nơi lãnh đạo chưa thật sự quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trẻ tạo sự kế thừa, chưa thường xuyên rà soát, sắp xếp bố trí lại đội ngũ cán bộ làm công tác tạm giữ, tạm giam cho phù hợp với năng lực, sở trường, thậm chí bố trí cán bộ sắp hết tuổi, hạn chế về năng lực, cán bộ có khuyết điểm, sai phạm, kỷ luật để thực hiện công tác tạm giữ, tạm giam. Bên cạnh đó, chế độ phụ cấp đặc thù được quan tâm nhưng chưa phù hợp đã phần nào ảnh hưởng đến chất lượng công việc cũng như sự nhiệt tình, yêu nghề và đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tiêu cực của CBCS trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý giam giữ.

- Công tác lãnh chỉ đạo tổ chức quản lý tạm giữ, tạm giam có lúc chưa sâu sát cụ thể, chưa kiểm tra đôn đốc thường xuyên liên tục, chưa chú trọng nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm để có giải pháp giải quyết dứt điểm những khó khăn, vướng mắc, chấn chỉnh khắc phục hạn chế, tồn tại.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý giam giữ thi hành tạm giữ tạm giam Cơ quan quản lý tạm giữ tạm giam Công an tỉnh đề xuất một số giải pháp, kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thi hành tạm giữ, tạm giam cụ thể như sau:

1. Thường xuyên quan tâm công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho CBCS để nâng cao ý thức trách nhiệm, nhận thức đầy đủ về pháp luật về vị trí, vai trò của công tác thi hành tạm giữ tạm giam.Tăng cường giáo dục rèn luyện phẩm chất đạo đức, ý thức tổ chức kỷ luật, thái độ chính trị và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và những chính sách phù hợp cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý giam giữ, chủ động phòng ngừa không để xảy ra suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; xử lý nghiêm những trường hợp CBCS sai phạm về đạo đức, lối sống, quy trình quy chế công tác, tiếp xúc làm việc với người bị tạm giữ, tạm giam. Quan tâm bổ sung biên chế hợp lý cho các cơ sở giam giữ cũng như chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng xây dựng đội ngũ cán bộ đảm bảo về chất lượng, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, pháp luật sâu rộng và kỹ năng đạo đức nghề nghiệp để từng bước nâng cao kỹ năng xử lý các tình huống đột xuất, bất ngờ xảy ra trong quá trình thi hành tạm giữ, tạm giam.

2. Tăng cường thực hiện đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, công tác nắm tình hình, nâng cao tinh thần cảnh giác, ý thức trách nhiệm. Mỗi CBCS làm công tác quản lý giam giữ phải chủ động nắm tình hình, kiểm soát công khai, tăng cường công tác tuần tra, canh gác, vũ trang bảo vệ, công tác nghiệp vụ nhằm phát hiện kịp thời và đấu tranh, phòng ngừa các hoạt động chống phá trốn khỏi nơi giam; kiểm tra, phát hiện và ngăn chặn có hiệu quả tình trạng phạm nhân mang ma tuý, điện thoại di động, vật cấm vào trại sử dụng trái phép, kiên quyết không để xảy ra các trường hợp người bị tạm giữ, tạm giam chết do tự sát, đánh nhau, vi phạm nội quy, phạm tội mới, không để xảy ra đột xuất, bất ngờ đảm bảo an ninh, an toàn cơ sở trong mọi tình huống.

3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết và CBCS sử dụng nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý giam giữ. Tổ chức lắp đặt hệ thống kiểm soát an ninh tại các cơ sở giam giữ góp phần tích cực trong việc phát hiện ngăn chặn kịp thời mọi hành vi vi phạm các quy định về giam giữ đồng thời ngăn ngừa các hoạt động xâm nhập vào cơ sở giam giữ bất hợp pháp từ bên ngoài và đề phòng CBCS vi phạm pháp luật trong cơ sở giam giữ.

4. Nâng cao hiệu quả công tác giáo dục và thực hiện chế độ, chính sách đối với người bị tạm giữ, tạm giam, tạo mọi điều kiện thuận lợi để người bị tạm giữ tạm giam có mặt khi tham gia các hoạt động điều tra, thực hiện các yêu cầu điều tra theo thủ tục tố tụng hình sự để chứng minh sự thật khách quan của vụ án.

5. Các cơ sở giam giữ định kỳ hằng năm phải xây dựng, tổ chức diễn tập các phương án phòng, chống các tình huống đột xuất, bất ngờ xảy ra để có kinh nghiệm thực tế xử lý các tình huống, nhất là các đối tượng kích động, gây rối trong khu vực giam giữ.

6. Tổ chức tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận nhằm phát hiện những khó khăn, bất cập trong công tác quản lý giam giữ để đề nghị các đơn vị chức năng nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật. Định kỳ, tổ chức họp giao ban lực lượng, giao ban liên ngành để bàn bạc, tháo gỡ những bất cập, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và các văn bản hướng dẫn, kịp thời kiến nghị, sữa đổi bổ sung những quy định chồng chéo, không phù hợp với thực tiễn.

7. Tăng cường mối quan hệ phối hợp trong công tác quản lý giam giữ người bị tạm giữ, tạm giam trong điều tra vụ án hình sự đảm bảo thống nhất, chặt chẽ góp phần đảm bảo đúng trình tự thủ tục pháp luật và an ninh, an toàn cơ sở giam giữ.

Cơ quan quản lý tạm giữ tạm giam Công an tỉnh