Trên thực tế số người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý chưa phản ánh được hết tình hình ma túy trên địa bàn tỉnh, bởi tình trạng sử dụng trái phép chất ma túy ngày càng gia tăng với diễn biến phức tạp. Hiện nay, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy mới chỉ bị xử lý vi phạm hành chính, chưa có cơ chế quản lý hiệu quả người sử dụng trái phép chất ma túy nên đã gây ra tình trạng mất an ninh, trật tự nghiêm trọng ở nhiều nơi, đặc biệt gia tăng số vụ “ngáo đá” chống người thi hành công vụ. Qua theo dõi, nhận thấy trong vài năm trở lại đây, nhiều đối tượng sử dụng ma túy thuộc nhóm Opiats (thuốc phiện, heroin) có xu hướng sử dụng song song hoặc chuyển sang sử dụng ma túy tổng hợp, phần lớn là ma túy đá (Methamphetamine). Độ tuổi người sử dụng trái phép chất ma túy ngày càng trẻ hóa, tỷ lệ thanh thiếu niên chiếm 62,64% và có chiều hướng gia tăng. Bên cạnh đó, dưới tác động của nền kinh tế thị trường, các loại hình kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự (quán bar, karaoke,...) phát triển nhanh chóng kéo theo số người trẻ sử dụng trái phép chất ma túy, gây nhiều hệ lụy nguy hiểm cho xã hội.
Trước tình trạng người sử dụng và người nghiện ma túy ngày càng gia tăng, năm 2017, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm ma túy đã tham mưu cho lãnh đạo Công an tỉnh chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác áp dụng biện pháp xử lý hành chính theo Nghị định 111 và Nghị định 221 của Chính phủ; xem đây là nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi phải tiến hành thường xuyên, liên tục để góp phần kéo giảm tội phạm và vi phạm pháp luật tại địa phương. Qua đó lấy hiệu quả công tác phòng, chống ma túy trên địa bàn là một trong những tiêu chí để kiểm điểm, đánh giá, xếp loại cấp ủy và người đứng đầu các đơn vị, địa phương hàng năm theo đúng tinh thần của Chỉ thị số 36-CT/TW, ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị.
Qua 04 năm triển khai, nhìn chung lực lượng Công an toàn tỉnh đã làm tốt công tác lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính. Tính đến ngày 30/9/2021, toàn tỉnh đang quản lý 1087 hồ sơ giáo dục tại xã, phường, thị trấn theo Nghị định 111/CP hệ ma túy và 394 hồ sơ đưa đối tượng vi phạm vào Cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Nghị định 221/CP; vận động nhiều lượt người nghiện đăng ký cai nghiện tự nguyện và 1659 lượt người tham gia điều trị thay thế bằng Methadone là (số liệu tính đến 11/8/2021), giúp người nghiện kiểm soát được hành vi, cải thiện sức khỏe, cuộc sống và giảm nguy cơ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.
Mặc dù công tác cai nghiện ma túy đạt được một số kết quả nhất định nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập trong công tác quản lý sau cai nghiện, nhất là sau khi đối tượng hoàn thành chương trình cai nghiện và trở về với cộng đồng. Trên thực tế, phần lớn các đối tượng sau khi cai nghiện trở về địa phương đều không báo cáo với chính quyền cơ sở để quản lý. Vì vậy, công tác quản lý số đối tượng sau cai nghiện gặp không ít khó khăn. Hiện tại cơ sở điều trị nghiện ma túy tỉnh chủ yếu thực hiện công tác cai nghiện bắt buộc, không có chức năng quản lý sau cai. Các đối tượng cai nghiện điều trị tại Cơ sở điều trị nghiện ma túy tỉnh đều được học nghề, lao động trị liệu, phục hồi và được tư vấn trước khi hòa nhập cộng đồng nhưng trên thực tế sau khi trở về với cộng đồng cơ hội tìm việc làm của họ bị thu hẹp, tâm lý mặc cảm khiến cho việc hòa nhập thực sự khó khăn, dẫn đến gia tăng tỷ lệ tái nghiện. Bên cạnh đó, việc số đối tượng đã có quyết định đưa vào Cơ sở cai nghiện bắt buộc nhưng chưa thi hành do tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp tiếp tục ở ngoài xã hội phần nào làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương, làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật trong công tác thực thi, điều hành.
Để nâng cao chất lượng công tác quản lý người nghiện trên địa bàn, góp phần thực hiện có hiệu quả mục tiêu “Kiểm soát, kiềm chế sự gia tăng và ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tệ nạn và tội phạm ma túy” cần phải:
Thứ nhất, nêu cao vai trò trách nhiệm của người đứng đầu trong kiểm soát tình hình tệ nạn và tội phạm ma túy trên địa bàn; công tác lãnh đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền địa phương phải chủ động, linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế để huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong công tác phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội.
Thứ hai, nâng cao trách nhiệm của lực lượng Công an các cấp trong công tác tham mưu, chủ động nắm tình hình, bám địa bàn, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật góp phần củng cố niềm tin của quần chúng nhân dân. Qua đó, phát huy tối đa sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, sự tin tưởng của nhân dân đối với hệ thống pháp luật, ý thức của công dân trong đấu tranh, tố giác tội phạm, vi phạm pháp luật.
Thứ ba, quán triệt đầy đủ, sâu sắc và vận dụng sáng tạo quy định của Đảng và Nhà nước vào thực tiễn công tác tuyên truyền phòng, chống ma túy tại địa phương. Trong triển khai thực hiện cần quán triệt phương châm “Lấy phòng ngừa là chính. Tuyên truyền giáo dục nêu cao nhận thức là cơ bản; lấy dân làm gốc, gia đình là tế bào, xã phường, thôn, cơ quan, xí nghiệp, đơn vị, trường học là điểm tựa, lực lượng Công an làm nòng cốt.”
Thứ tư, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương và các đơn vị có liên quan làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục với thuyết phục để tạo sự chuyển biến thực sự về nhận thức của toàn dân và chính những người có liên quan đến ma túy; chú trọng đối tượng cần tuyên truyền và linh hoạt đối với đối tượng cần đấu tranh; chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục gắn với việc thống kê đánh giá để chủ động kiểm soát tình hình, giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh.
Thứ năm, tổ chức đào tạo nghề đặc thù cho người nghiện ma túy, xây dựng mô hình hướng dẫn tìm việc làm, giới thiệu việc làm cho người nghiện ma túy, người sau cai nghiện. Tăng cường biểu dương, nêu gương những người đã thành công trong cai nghiện ma túy, những người có việc làm ổn định, có thu nhập cao. Tư vấn, giúp đỡ, hỗ trợ người nghiện ma túy có hoàn cảnh khó khăn, người bị nhiễm HIV/AIDS, giúp họ xóa bỏ mặc cảm, sớm tái hòa nhập cộng đồng.
Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy