Ngày 12/6/2024, Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã thông qua Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2024.

Theo đó, một số hành vi khai thác thủy sản trái phép phổ biến theo quy định tại Điều 2, Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bao gồm: Khai thác thủy sản không có giấy phép; Khai thác thủy sản trong vùng cấm khai thác, trong thời gian cấm khai thác; khai thác, vận chuyển thủy sản cấm khai thác; khai thác loài thủy sản có kích thước nhỏ hơn quy định; sử dụng nghề, ngư cụ khai thác bị cấm; Khai thác trái phép loài thủy sản thuộc Danh mục loài thủy sản nguy cấp, quý, hiếm; Khai thác thủy sản trái phép ở ngoài vùng biển Việt Nam; Che giấu, giả mạo hoặc hủy chứng cứ vi phạm quy định liên quan đến khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản;  Ngăn cản, chống đối người có thẩm quyền thực hiện kiểm tra, giám sát sự tuân thủ các quy định về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản; Không trang bị hoặc trang bị không đầy đủ hoặc không vận hành thiết bị thông tin liên lạc và thiết bị giám sát hành trình theo quy định; Tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, chuyển khẩu, quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam thủy sản, sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác thủy sản bất hợp pháp; Sử dụng tàu cá không quốc tịch hoặc mang quốc tịch của quốc gia không phải là thành viên để khai thác thủy sản trái phép trong vùng biển quốc tế thuộc thẩm quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực; Sử dụng tàu cá để khai thác thủy sản không theo quy định về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong vùng biển quốc tế không thuộc thẩm quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực…

Về hình phạt cụ thể, theo quy định từ Điều 4 đến Điều 10, Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quy định hình phạt đối với 08 nhóm hành vi khai thác thủy sản trái phép, cụ thể như sau:

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi xuất cảnh đi khai thác thủy sản trái phép ở ngoài vùng biển Việt Nam (theo tội danh tại Điều 347 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 03 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh để đưa tàu cá, ngư dân khai thác thủy sản trái phép ở ngoài vùng biển Việt Nam (theo các tội danh tại Điều 242, 244, 348, 349 Bộ luật hình sự hiện hành với tổng hình phạt lên đến 30 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi khai thác thủy sản vi phạm quy định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản (theo tội danh tại Điều 242 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 10 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi khai thác, mua bán, vận chuyển thủy sản nguy cấp, quý, hiếm (theo tội danh tại Điều 244 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 15 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự người nước ngoài về hành vi đưa tàu cá khai thác thủy sản trái phép tại vùng biển Việt Nam (theo tội danh tại Điều 347 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 03 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng thiết bị giám sát hành trình tàu cá nhằm khai thác thủy sản trái phép (theo tội danh tại Điều 297 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 12 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức để khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản (theo tội danh tại Điều 341 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 07 năm tù giam);

- Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép thủy sản, dùng thủ đoạn gian dối mua, bán thủy sản (theo các tội danh tại Điều 188, 189, 198 Bộ luật hình sự hiện hành với khung hình phạt cao nhất lên đến 20 năm tù giam).

08 tội danh vi phạm khai thác thủy sản bị truy cứu trách nhiệm hình sự từ ngày 01/8/2024 (Sưu tầm)

Điều này nhằm tạo sức răn đe đối với các hành vi vi phạm và thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong việc gỡ bỏ thẻ vàng thủy sản của Ủy ban châu Âu EC (là thẻ phạt của Ủy ban Châu Âu đối với quốc gia không tuân thủ quy định IUU, khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không được quản lý).

Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP là căn cứ pháp lý quan trọng để các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong hệ thống chính trị ở Trung ương và các tỉnh, thành phố ven biển tuyên truyền, phổ biến đến các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động khai thác, mua bán, vận chuyển thủy sản để phòng chống việc khai thác thủy sản bất hợp pháp không báo cáo, không theo quy định. Đồng thời, Công an tỉnh khuyến cáo bà con ngư dân nắm và tuân thủ tuyệt đối quy định của pháp luật về việc khai thác, mua bán, vận chuyển thủy sản nhằm tránh việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đồng thời, góp phần bảo vệ, phát triển và khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản của đất nước.

Thanh Duy - Đức Thịnh - Thế Cường, Phòng An ninh điều tra